NELIOTA

Το ερευνητικό πρόγραμμα NELIOTA (Near-Earth object Lunar Impacts and Optical TrAnsients) χρηματοδοτείται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) από το 2015. Για τις ανάγκες του προγράμματος χρησιμοποιείται το τηλεσκόπιο 1.2 μ του Αστεροσκοπείου Κρυονερίου Κορινθίας στο οποίο έχει τοποθετηθεί ειδικό οπτικό σύστημα δύο καμερών, οι οποίες καταγράφουν ταυτόχρονα στο κόκκινο και στο υπέρυθρο τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Από τον Αύγουστο του 2025 το πρόγραμμα χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του προγράμματος “NELIOTA III” της ESA (ESA Contract No. 4000148793/25/D/MRP).

Εκλάμψεις λόγω προσκρούσεων μετεωροειδών στη σεληνιακή επιφάνεια, οι οποίες ανιχνεύτηκαν από το πρόγραμμα NELIOTA έως τον Σεπτέμβριο 2025.

Το πρόγραμμα NELIOTA παρατηρεί τη Σελήνη με σκοπό να εντοπίσει εκλάμψεις λόγω προσκρούσεων μετεωροειδών/παραγήινων αντικειμένων (NEOs) στην επιφάνεια της Σελήνης. Βραχυπρόθεσμος στόχος του είναι ο προσδιορισμός της συχνότητας εμφάνισης και η κατανομή των μαζών αυτών των αντικειμένων στον κοντινό διαστημικό χώρο της Γης. Ο μεσοπρόθεσμος στόχος αφορά τον υπολογισμό των στατιστικών ιδιοτήτων αυτών των αντικειμένων και την προώθησή τους στη διαστημική βιομηχανία, η οποία, με τη σειρά της, θα τις χρησιμοποιήσει προς βελτίωση της θωράκισης των δορυφορικών συστημάτων αλλά και των διαστημικών αποστολών.

Η πρώτη φάση των παρατηρήσεων διήρκησε από τον Φεβρουάριο του 2017 έως και τον Αύγουστο του 2023, ενώ τον Αύγουστο του 2025 ξεκίνησε νέος κύκλος παρατηρήσεων διάρκειας 3 χρόνων. Έως σήμερα (Σεπτέμβριος 2025), έχουν καταγραφεί πάνω από 190 πλήρως επιβεβαιωμένες εκλάμψεις, ενώ περισσότερες από 100 επιπλέον έχουν χαρακτηριστεί ως δυνητικά υποψήφιες (δηλ. η εκπέμπουσα ενέργειά τους ήταν σχετικά χαμηλή για να εντοπιστούν ταυτόχρονα και στις δύο κάμερες). Σύμφωνα με την τελευταία στατιστική μελέτη της ομάδας NELIOTA (Liakos et al., 2024, A&A, 687, 14), έχει βρεθεί ότι 102 σποραδικά μετεωροειδή ανά ώρα εισέρχονται στη μεσόσφαιρα της Γης (ύψος 80 χλμ), ενώ 7 μετεωροειδή ανά ώρα προσπίπτουν σε ολόκληρη τη σεληνιακή επιφάνεια. Η πλειοψηφία αυτών των αντικειμένων έχουν μάζες μικρότερες από 200 γρ. και μεγέθη μικρότερα από 3 εκ. σε διάμετρο, ενώ οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται τοπικά κατά τη διάρκεια των προσκρούσεων στη Σελήνη κυμαίνονται μεταξύ 2000-4500 Κ.

Περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με το πρόγραμμα NELIOTA δίνονται στην επίσημη ιστοσελίδα του προγράμματος.